به گزارش پیام خانواده دکترسیدمحمدحسین چاوشیان، رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم در رابطه با کارکردهای اجتماعی خانواده اظهار کرد: در این زمینه می‌توان چند نوع کارکرد مهم برای خانواده نام برد که مهمترین این کارکردها پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است؛ در حقیقت جامعه سالم و عاری از آسیب‌های اجتماعی در خانواده سالم شکل می‌گیرد. اهمیت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی تا حدی است که سایر کارکردهای اجتماعی خانواده نیز برای اینکه خروجی اثربخشی داشته باشند، باید در همین راستا تعریف شوند. خانواده به عنوان مهمترین واحد اجتماعی می‌تواند شکل دهنده و جریان‌ساز شرایط حاکم بر اجتماع باشد.
دکتر چاوشیان ادامه داد: همچنین، بافت اقتصادی فرهنگی جامعه نیز می‌تواند عامل مؤثری برای سیاست‌گذاری در حوزه خانواده باشد. لذا ما در سیاست‌گذاری خانواده با عامل مهمی به نام بافت اجتماعی مواجه هستیم و لذا سیاست‌گذاری در حوزه خانواده باید براساس منطقه خاص جغرافیایی و متأثر از شرایط فرهنگی آن صورت پذیرد و با این توصیف دیگر نمی‌توانیم سیاست‌گذاری در حوزه خانواده را در سطوح و بافت‌های مختلف اجتماعی تعمیم دهیم.
رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم تصریح کرد: محیط اجتماعی و محیط خانواده بر یکدیگر تأثیرگذار هستند و می‌توان گفت رابطه مستقیمی بین سلامت خانواده و سلامت جامعه وجود دارد و طبیعی است سلامت نسل و جمعیت نیز از همین رهگذر عبور خواهد کرد.
پژوهشگر مطالعات خانواده در دانشگاه برن سوییس: وقتی جوامع مختلف را در سطح بین‌المللی مطالعه می‌کنیم، به این نکته می‌رسیم که جوامعی دارای توفیقات و دستاوردهای اثربخش بوده‌اند که در حوزه خانواده و تربیت خانوادگی موفق عمل کرده‌اند.
دکتر چاوشیان تصریح کرد: بنابراین، باید تأکید کنیم که هم خانواده بر اجتماع تأثیرگذار است و هم جامعه بر خانواده و این اثرگذاری و اثربخشی به صورت دوسویه باید مورد توجه قرار گیرد. در این بین تربیت نقش بسزایی در شکوفایی و رشد و در نهایت سلامت خانواده خواهد داشت که در دو سطح تربیت رسمی و غیر رسمی قابل تعریف است.
رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم بیان کرد: تربیت غیررسمی که در محیط خانواده شکل می‌پذیرد و تربیت رسمی که در نهادهای رسمی و آکادمیک نظام اجتماعی به وجود می‌آید نیز نقشی بسیار مهم در شکل‌دهی شخصیت فردی، خانوادگی و اجتماعی خواهد داشت.
وی اظهار کرد: اگر واقع‌بینانه و مطابق با واقعیت جامعه امروزی بخواهیم صحبت کنیم، متأسفانه در هر دو زمینه یعنی هم تربیت رسمی و هم تربیت غیر رسمی دارای ضعف هستیم که خود ناشی از عدم توجه به نیازهای تربیتی است که چه در سطح اجتماعی و ساختار حاکمیتی چه در ساختار خانوادگی مورد غفلت واقع شده است.
جایگاه معلم در کشور کجاست
دکتر چاوشیان افزود: یکی از سؤالاتی که مطرح می‌شود، این است که امروز آموزش و پرورش در کشور ما در چه جایگاهی قرار دارد و معلمان به عنوان فرهنگ‌سازان جامعه و نسل چه وضعیتی دارند؟ آیا عزت مربیان تربیتی و آموزشی ما در جامعه حفظ می‌شود؟ آیا معلمان با توجه به مشکلات معیشتی و نگاه‌های به دور از احترامی که بر ایشان به عنوان یک فرهنگ شکل گرفته است، دارای عزت و آبرو و کرامت هستند؟ آیا خودشان با همه بی‌مهری‌هایی که متوجه آن‌ها شده، توانایی تربیت نسل و فرزندان جامعه را خواهند داشت؟ قطعا جواب خیر است.
نقش خانواده در کاهش آسیب‌های اجتماعی
رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم ادامه داد: مروری به تجربه جوامع متمدن در طول تاریخ به ما نشان خواهد داد که جامعه‌های موفق و کشورهای پیشرو همواره حامی معلمان و مربیان تربیتی خود بوده‌اند. متأسفانه وقتی مربیان و معلمان ما مورد تکریم و احترام قرار نمی‌گیرند، نباید انتظار داشته باشیم تا متربیان سالم و صالحی را نیز پرورش دهند.
وی اظهار کرد: صحبت در این باب بسیار است اما بسنده می‌کنم به این نکته که هرقدر ما از فضاهای تربیتی خانوادگی غفلت ورزیدیم، عواقب ناگوار آن را در سطح اجتماعی ملاحظه کردیم، لذا کارکرد جلوگیری از انحرافات اخلاقی و آسیب‌های اجتماعی مهمترین کارکرد خانواده محسوب می‌شود که ریشه در تربیت صحیح فرزندان و نحوه تعامل شایسته اعضای خانواده به‌ویژه والدین دارد.
خانواده و تکثر نسل
دکتر چاوشیان تصریح کرد: از دیگر کارکردهای مهم اجتماعی خانواده که باید بدان اشاره داشته باشیم که البته مورد توجه دین نیز واقع شده است، تولید و تکثیر نسل است که البته باید با اشاعه فرهنگ صحیح دینی همراه باشد که متأسفانه در حال حاضر کشور ما با یک فاجعه جمعیتی مواجه شده است و نرخ زاد و ولد در کشور در بدترین شرایط خود طی سال‌های اخیر و حتی قرن اخیر قرار گرفته است و خطر پیری جمعیت را در پیش رو دارد.
رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتم با بیان اینکه این مسئله مخاطرات فراوانی حتی برای امنیت ملی خواهد داشت، گفت: باید توجه داشت این مسئله با شعار و استناد به آیات قرآنی و روایت معصومین(ع) صرفا حل نخواهد شد و به نظر می‌رسد باید به جای شعار و شانتاژهای رسانه‌ای، سیاست‌گذاری در حوزه خانواده با تأکید بر رفاه خانواده اصلاح شود.
وی تصریح کرد: نکته مغفول مانده در حوزه آسیب‌های اجتماعی و حتی مسئله جمعیت عدم توجه به خانواده‌محوری در برنامه‌ها و سیاست‌های اجرایی است که تا زمانی که این مشکل حل نشود، به طور قاطع می‌توان گفت رشدی را در این زمینه نخواهیم داشت و تا سال‌های سال این معضلات ادامه‌دار خواهد بود.
کم‌رنگ شدن قداست خانواده
این پژوهشگر حوزه خانواده اظهار کرد: یکی از بدترین اتفاقاتی که متأسفانه در سال‌های اخیر شکل گرفته است، کم‌رنگ شدن قداست خانواده است. والدین دیگر دارای عزت و اقتدار نیستند که چند عامل در این زمینه مؤثر است و از جمله می‌توان به رسانه‌های اجتماعی و حتی رسانه ملی و البته سریال‌های تولید شده طی سال‌های اخیر در شبکه خانگی اشاره کرد.
رئیس مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی خاتما فزود: در این بین کم‌رنگ شدن ارزش‌های دینی و باورهای اعتقادی و حتی سنت و فرهنگ اصیل ایرانی نیز تأثیر فراوانی بر این قضیه داشته است. اگر ما قداست خانواده را که بسیار مورد تأکید دین و فرهنگ ما بوده است، کم‌رنگ کنیم، دیگر نمی‌توانیم هیچ بنای اجتماعی را آباد کنیم، حتی مسایلی نظیر توسعه اقتصادی و ... نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. به نظر می‌رسد، باید تجدید نظر جدی در نگاه به خانواده در سطح فردی، خانوادگی اجتماعی و البته حاکمیتی شکل پذیرد.
وی تصریح کرد: حاکمیت و مدیران ارشد نظام علیرغم پرداختن به مسایل مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، باید برنامه جامع هدفمند و نظام‌مندی را برای خانواده در نظر بگیرند. اگر خانواده‌محوری از مبنای سیاست‌گذاری و برنامه‌های اجرایی نظام حذف شود، در سال‌های آتی با مشکلات به مراتب بدتری در عرصه فرهنگی، تربیتی و به ویژه مسئله جمعیت مواجه خواهیم بود.
دکتر چاوشیان افزود: حل مسئله جمعیت در گروی پرداختن اصولی به مسئله تشکیل خانواده و ازدواج است و ابتدا باید زمینه ازدواج را فراهم کنیم؛ چنانچه بدون ازدواج نیز نسلی به وجود نخواهد آمد. لذا به جای توجه به مسائل حاشیه و تصمیمات آنی، مسئولان باید به فکر حل ریشه‌ای مسئله و توجه به تسهیل ازدواج باشند که در این بین نقش سازمان‌های مردم‌نهاد که مورد اعتماد جامعه و مردم است، بسیار حیاتی خواهد بود.
این استاد دانشگاه در پایان گفت: به نظر می‌رسد در این زمینه این امکان وجود دارد که بسترسازی از طریق همین مؤسسات مردمی دارای اعتبار و صلاحیت علمی صورت پذیرد؛ چراکه تجربه سالیان گذشته نشان داده که مداخله حداکثری حاکمیت در حوزه سیاست‌گذاری خانواده و ازدواج چندان موفق نبوده است و آمار ۱۰ تا ۱۵ میلیونی تجرد در کشور گواه این نکته است که در حوزه سیاست‌گذاری ازدواج اصلا موفق نبوده‌ایم و بسیاری از ازدواج‌های شکل گرفته در سال‌های اخیر نیز به خاطر عدم حمایت‌های معیشتی بلندمدت از زوجین و خانواده‌ها به جدایی و طلاق منجر شده است.